Architraaf

Bouwkundige Onderdelen en Toebehoren A

Definitie

Een architraaf is oorspronkelijk het onderste, horizontale en dragende balkvormige deel van een hoofdgestel in de klassieke bouwkunst, dat rust op zuilen of pilasters en het fries en de kroonlijst draagt. Tegenwoordig wordt de term ook gebruikt voor sierlijsten rondom kozijnen van deuren of ramen.

Omschrijving

In de klassieke architectuur, zoals de Griekse en Romeinse bouwkunst, fungeerde de architraaf als een hoofdbalk (ook wel epistyle genoemd) die het gewicht van de bovengelegen constructie, zoals het fries en de kroonlijst (het entablement), overbracht op de zuilen of muren. Deze bouwmethode, waarbij balken horizontaal op kolommen rusten, staat bekend als architraafbouw en verschilt van de latere gewelfbouw. Architraven in de klassieke oudheid konden versierd zijn met reliëfs en andere decoratieve patronen en werden toegepast in verschillende bouwstijlen, zoals de Dorische, Ionische en Korinthische orde. Een nadeel van architraafbouw met natuursteen is de beperkte overspanning die mogelijk is, omdat natuursteen minder goed trekkrachten kan opnemen. In moderne architectuur heeft de term architraaf een bredere betekenis gekregen. Tegenwoordig worden architraven voornamelijk gebruikt als decoratieve lijsten of sierafwerkingen rondom deur- en raamkozijnen. Ze dienen om de overgang tussen de muur en het kozijn netjes af te werken en kunnen eventuele scheuren tussen wand en kozijn verbergen. Naast deze functionele rol dragen moderne architraven bij aan de esthetiek van een ruimte en kunnen ze een historische of sfeervolle uitstraling geven, passend bij diverse interieurstijlen zoals modern, jaren '30, klassiek of landelijk. Ze zijn verkrijgbaar in verschillende profielen, afmetingen en materialen zoals massief hout en MDF.

Materialen en Toepassing

Architraven worden vervaardigd uit diverse materialen, waaronder massief hout en MDF. Houten architraven worden vaak gebruikt in traditionele bouw en kunnen bewerkt worden met verschillende vormen en patronen, hoewel hout gevoelig kan zijn voor weersinvloeden en insecten. MDF architraven, gemaakt van samengeperste houtvezels, splinteren minder snel, trekken niet krom en zijn vaak voorgewerkt voor schilderwerk. Ze zijn over het algemeen voordeliger dan massief hout. Architraven worden op of rondom kozijnen geplaatst. Bij het gebruik van een plintneut zorgt deze voor een mooie overgang tussen de plint en de architraaf, waarbij de neut doorgaans iets breder en hoger is dan de plint.

Historische Context

De geschiedenis van de architraaf gaat terug tot de oudheid, met vroege toepassingen in de Dorische orde van de Griekse architectuur. De Romeinen namen dit over en voegden eigen decoratieve elementen toe. Tijdens de Renaissance herleefde de interesse in klassieke stijlen, waaronder het gebruik van architraven. In de Nederlandse architectuur werden architraven en plintneuten veel toegepast tussen circa 1840 en 1950.