Dooi- en vrieskrimp

Wanneer water in poreuze bouwmaterialen dringt en bevriest, zet het circa 9% uit. Deze uitzetting veroorzaakt druk binnen het materiaal. Bij herhaalde vries-dooicycli kunnen deze interne spanningen leiden tot schade zoals scheurvorming, afschilfering (scaling), en uiteindelijk desintegratie van het materiaal. Vooral materialen die verzadigd zijn met water zijn hier gevoelig voor. Dooizouten kunnen dit proces verergeren.

Vorstschade treedt op wanneer water in het materiaal bevriest en uitzet, en er onvoldoende ruimte is voor deze expansie. Dit kan leiden tot interne druk die de treksterkte van het materiaal overschrijdt. De mate van verzadiging met water is een cruciale factor; bij volledige verzadiging is de vorstbestandheid zeer laag. Schade kan zich uiten als afschilfering van de oppervlaktelaag (scaling) of inwendige scheurvorming die de constructie aantast. Dooizouten kunnen het probleem verergeren doordat ze water aantrekken en de temperatuur van het smeltende ijs verlagen, wat extra spanningen kan veroorzaken. Ook biologische aangroei op betonoppervlakken kan de gevoeligheid voor vorstschade verhogen door vocht vast te houden.

Het voorkomen van vorstschade kan door contact tussen het materiaal en water te minimaliseren of door vorstbestand materiaal toe te passen. Dit laatste is vaak vastgelegd in voorschriften via milieuklassen. Maatregelen omvatten onder meer het toepassen van beton met een lage water-cementfactor en/of een minimum luchtgehalte met fijn verdeelde luchtbelletjes, die dienen als expansieruimte voor bevriezend water. Een goede nabehandeling van vers beton helpt bij het vormen van een dichtere structuur met kleinere poriën. Bij koud weer mag vers beton niet worden nabehandeld met water. Het aanleggen van een vorstrand bij funderingen beschermt tegen opvriezen van de ondergrond. Ook het impregneren van beton kan vorstschade helpen voorkomen door het binnendringen van water te verminderen.

• https://www.bmscat.com/blog/frost-heave-prevention/
• https://betonhuis.nl/system/files/2020-08/vorst-en-dooizouten.pdf
• https://alpineintel.com/resource/frost-heave-cause-consequences-and-prevention/
• https://www.masterss.be/nl/tips-adviezen/compleet-overzicht-gekende-problemen-met-betonvloeren/5/
• https://www.impregneermiddelenspecialist.nl/informatie/buiten-impregneren/beton-impregneren/
• https://mail.thoro.be/old_stuff/NL/oorzakenbetonschade.htm
• https://www.gbb-bbg.be/fileadmin/gbb/2023/TVN_231.pdf
• https://www.betonlexicon.nl/B/Biologische-aangroei
• https://www.buildinghomes.nl/vorstrand/
• https://www.betonlexicon.nl/V/Vorst-dooizoutbestandheid
• https://www.ecohome.net/guides/3628/what-causes-frost-heave-read-here-how-to-prevent-and-fix-frost-heaving/
• https://www.studysmarter.co.uk/explanations/architecture/landscape-design/frost-heave/
• https://www.architectura.be/nl/nieuws/vorstschade-aan-betonnen-buitenverhardingen-rol-van-de-cementsoort/
• https://www.maxfrank.com/wAssets/docs/products/brochures/zemdrain-controlled-permeability-formliner-BR-NLNL.pdf
• https://www.hansenpolebuildings.com/2013/11/frost-heave/
• https://www.renofase.be/wp-content/uploads/2017/10/D3-1_Spouwvulling-rapport.pdf
• https://bouwencyclopedie.nl/term/letter/d
• https://dnpprepo.ub.rug.nl/708/1/CHU_jv_1960-61.pdf
• https://cdnmedia.mapei.com/docs/librariesprovider34/products-documents/1_02030_colorite-performance_nl-nl_20a4d7302dc94831b206711af24f3e10.pdf?sfvrsn=eb9d79ec_0
• https://www.rvo.nl/files/file/2022-06/Morfologische gevolgen aanleg en gebruik nieuwe spuimiddelen Afsluitdijk.pdf
• https://circulairebouweconomie.nl/wp-content/uploads/2020/03/Uitvoeringsprogramma-Circulaire-Bouweconomie-2019.pdf
• https://www.nieuweoogst.nl/nieuws/2020/11/19/chinese-varkenspopulatie-groeit-naar-371-miljoen-dieren