Hygroscopisch

Materialen met hygroscopische eigenschappen nemen vocht op uit een vochtige omgeving en geven dit weer af als de lucht droger wordt. Dit gebeurt via moleculaire adsorptie, waarbij waterdampmoleculen zich hechten aan of in de poriën van het materiaal. Dit gedrag is dynamisch: het vochtgehalte in het materiaal verandert mee met de luchtvochtigheid in de omgeving.

Deze vochtuitwisseling kan leiden tot volumeveranderingen (zoals krimp of zwelling), gewichtsverandering, verminderde sterkte of verminderde isolatiewaarde van het materiaal. Het evenwichtsvochtgehalte is het punt waarop het vochtgehalte in een materiaal in balans is met de luchtvochtigheid en temperatuur van de omgeving. Voor hout in het Nederlandse of Belgische klimaat ligt dit tussen 7% en 19%.

De hygroscopiciteit van een materiaal geeft aan hoe sterk het vocht uit de lucht opneemt. Dit is afhankelijk van:

- De poriënstructuur (hoe fijner, hoe hoger de opname)

- De chemische samenstelling (bijvoorbeeld aanwezigheid van zouten

- De omgevingsfactoren (temperatuur, luchtvochtigheid)

Sterk hygroscopische materialen zoals hout, gips en textiel kunnen grote hoeveelheden vocht binden, wat ze geschikt maakt voor vochtbuffering. In damopen constructies wordt hier bewust gebruik van gemaakt.

Het hygroscopisch gedrag verwijst naar de wijze waarop een materiaal over tijd reageert op wisselingen in luchtvochtigheid:

- Opname van waterdamp bij hoge RV

- Afgifte van vocht bij lage RV

- Bijbehorende effecten zoals uitzetting, krimp, blaarvorming, schilfering, of schimmelvorming

Een voorbeeld: gipskarton kan bij hoge vochtigheid uitzetten en vervormen, terwijl het bij uitdroging krimpt. Hygroscopische zouten (zoals nitraten en chloriden) kunnen bovendien vocht blijven aantrekken en kristalliseren bij uitdroging, wat schade veroorzaakt aan pleisterlagen of metselwerk.

In de bouw is inzicht in hygroscopisch gedrag cruciaal voor:

- Materiaalkeuze in vochtige ruimtes (badkamers, keukens)

- Vochtregulatie in duurzame of biobased bouwconcepten

- Preventie van vochtproblemen zoals schimmel, loslatend pleisterwerk en zoutuitbloei

Voorbeelden van hygroscopische materialen zijn: hout, gips en gipskarton, textiel, papier, karton, baksteen in poreuze vorm en hygroscopische zoutyen zoals calciumchloride (als droogmiddel).

• https://www.joostdevree.nl/shtmls/hygroscopisch.shtml
• https://www.joostdevree.nl/shtmls/evenwichtsvochtgehalte.shtml
• https://www.houtinfo.nl/sites/default/files/Hout_Hygroscopische_eigenschappen_dec2013_0.pdf
• https://tki-bouwentechniek.nl/wp-content/uploads/D4a-van-M3-TNO-2022-R12607-Damp-open-bouwen.pdf
• https://protectvochtwering.nl/cc-hygroscopiciteit/
• https://www.water-dicht.be/tips-advies/wat-zijn-de-gevolgen-van-hygroscopische-zouten/
• https://www.shr.nl/nieuws/hout-vocht-in-de-gaten/
• https://eco-wise.eu/pdf/eco-wise_blog_9-25-Luchtvochtigheidsbalans.pdf
• https://en.wikipedia.org/wiki/Hygroscopy